Ακούγοντας τη λέξη βακτήρια, το μυαλό μας πηγαίνει αυτόματα σε μικροοργανισμούς, οι οποίοι θέτουν σε κίνδυνο την υγεία μας, προκαλώντας ασθένειες. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα βακτήρια επιβλαβή για τον οργανισμό. Τα προβιοτικά αποτελούν τη χρυσή εξαίρεση στον κανόνα, καθώς πρόκειται για «φιλικά» βακτήρια, τα οποία έχουν πολλαπλά επιβεβαιωμένα οφέλη για τη διατήρηση της υγείας και της εύρυθμης λειτουργίας του οργανισμού, όταν χορηγούνται σε επαρκείς ποσότητες.
Τι είναι τα προβιοτικά;
Το γαστρεντερικό μας σύστημα περιέχει τρισεκατομμύρια μικροοργανισμούς, οι οποίοι ξεκινούν να αποικίζουν το έντερο από τη στιγμή της γέννησης και συχνά αναφέρονται με τον όρο ‘‘εντερική χλωρίδα’’.
Συνήθως, η εντερική χλωρίδα έχει συγκεκριμένη σύσταση, η οποία εξελίσσεται διαρκώς με το πέρας των χρόνων, ενώ μπορεί να επηρεαστεί από διαφόρους παράγοντες, όπως οι διατροφικές συνήθειες, η λήψη φαρμάκων, τα επίπεδα στρες κ.ά. Σε όλο το μήκος της γαστρεντερικής οδού συναντάμε, τόσο κακά (παθογόνα), όσο και καλά (μη παθογόνα) βακτήρια, τα οποία βρίσκονται σε ισορροπία μεταξύ τους.
Τα προβιοτικά είναι ζωντανά βακτήρια, που ανήκουν, κυρίως στο γένος Lactobacillus και Bifidobacterium, αντίστοιχα, τα οποία θεωρούνται ευεργετικά για την υγεία και εξασφαλίζουν τη σωστή λειτουργία του πεπτικού μας συστήματος, διατηρώντας την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας.
Που συναντάμε τα προβιοτικά;
Τα ωφέλιμα, αυτά, βακτήρια υπάρχουν φυσικά σε τρόφιμα, που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το παραδοσιακό γιαούρτι (με πέτσα), το κεφίρ, το ξινόγαλα, ορισμένα είδη τυριών και το τουρσί.
Τα προβιοτικά μπορούν, εξίσου, να καλλιεργηθούν και να εμπλουτίσουν διάφορα τρόφιμα, ενώ κυκλοφορούν και με τη μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων. Για να ενισχυθεί η δράση των προβιοτικών και να εξασφαλιστεί ότι θα επιβιώσουν μέχρι να φτάσουν στο έντερο, χωρίς να καταστραφούν, για παράδειγμα, από τα οξέα του στομάχου, είναι καλό να συνδυαστούν με πρεβιοτικά.
Tι είναι τα πρεβιοτικά;
Τα πρεβιοτικά είναι άπεπτα συστατικά των τροφίμων (κυρίως υδατάνθρακες) και αποτελούν την τροφή των προβιοτικών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξή τους.
Τα συναντάμε σε διάφορα φρούτα, όπως το μήλο και η μπανάνα, σε δημητριακά ολικής άλεσης, στη βρώμη και σε λαχανικά, όπως οι αγκινάρες, τα σπαράγγια και το κρεμμύδι.
Προβιοτικά και υγεία του εντέρου
Η λήψη προβιοτικών εξασφαλίζει την ισορροπία της χλωρίδας του εντέρου. Τo κάθε είδος προβιοτικών έχει διαφορετική επίδραση στη γενικότερη κατάσταση υγείας, αλλά και στην υγεία του γαστρεντερικού συστήματος. Αναφορικά με την υγεία του εντέρου, η κατανάλωση προβιοτικών σε τακτική βάση μπορεί να μας ωφελήσει πολλαπλώς. Μερικά από αυτά τα οφέλη είναι τα εξής:
- Παρεμπόδιση της διάρροιας, που οφείλεται σε μολύνσεις από παθογόνους μικροοργανισμούς, όπως τα βακτήρια, οι ιοί και τα παράσιτα.
- Υποστήριξη της διαδικασίας της πέψης εξουδετερώνοντας παράλληλα πιθανά επικίνδυνα παραπροϊόντα της.
- Βελτίωση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη δυσανεξία στη λακτόζη.
- Βοήθεια στην καταπολέμηση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού.
- Ευεργετική δράση στις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα).
- Ευεργετική δράση στα συμπτώματα που σχετίζονται με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (π.χ. φούσκωμα, μετεωρισμός, δυσκοιλιότητα κ.ά.)
- Αντιμετώπιση των επιπλοκών της θεραπείας με αντιβιοτικά, τα οποία διαταράσσουν την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας
- Πιθανή αντικαρκινική δράση, μειώνοντας τη δράση και την απορρόφηση προκαρκινικών ουσιών στο έντερο
Ο ρόλος των προβιοτικών στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
Σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, η λήψη προβιοτικών φαίνεται να επιδρά, εξίσου, ευεργετικά στη δυσκοιλιότητα, η οποία απασχολεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα, η λήψη προβιοτικών φαίνεται να βελτιώνει την κινητικότητα του εντέρου, τη συχνότητα των κενώσεων, καθώς και την υφή των κοπράνων. Επιπροσθέτως, στις περισσότερες περιπτώσεις, ανακουφίζονται τα δυσάρεστα συμπτώματα που προκαλούνται από τη δυσκοιλιότητα, όπως το φούσκωμα, οι εργώδεις κενώσεις, καθώς και το αίσθημα ατελούς κένωσης. Τα προβιοτικά φαίνεται να επιδρούν, εξίσου, ευεργετικά στη δυσκοιλιότητα που οφείλεται σε δευτερογενή αίτια, όπως είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι αν η λήψη προβιοτικών συμπεριληφθεί στις συνήθειες ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής, ο οποίος περιλαμβάνει:
- Ισορροπημένη διατροφή με έμφαση στην υψηλή πρόσληψη πηγών φυτικών ινών (π.χ. φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης)
- Επαρκή κατανάλωση υγρών (με βασικότερο το νερό)
- Αυξημένα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας (π.χ. περπάτημα 20-30 λεπτά ημερησίως)
- Διαχείριση άγχους
έχει επιπρόσθετα οφέλη στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.
Να θυμάστε
Τα προβιοτικά έχουν, αποδεδειγμένα, πολλαπλά οφέλη για την υγεία, ένα εκ των οποίων φαίνεται να είναι η καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Αν επιθυμείτε έναν, επιπλέον, σύμμαχο στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, μπορείτε να τα ενσωματώσετε στον τρόπο ζωής σας, ώστε να λάβετε τα οφέλη τους.
Αν το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας επιμένει
Σε περίπτωση που η τροποποίηση των γενικότερων συνηθειών του τρόπου ζωής δεν φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, σε συνεννόηση με το γιατρό ή φαρμακοποιό σας, μπορείτε να αξιολογήσετε την παράλληλη λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.
Η φαρμακοτεχνική μορφή των εν λόγω σκευασμάτων ποικίλει και μπορεί να είναι δισκίο, υπόθετο, σκόνη, πόσιμο υγρό, μαρμελάδα για τη δυσκοιλιότητα όπως η Tamarine®, κ.λπ.
Μαρία Ζερβού
Διαιτολόγος- Διατροφολόγος & Συγγραφέας
Master Practitioner on Eating Disorders
Βιβλιογραφία
Hill et al. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 2014, 11(8): 506–514.
Markowiak et al. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health Nutrients 2017, 9(9), 1021.
Dimidi et al. The effect of probiotics on functional constipation in adults: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr 2014 Oct;100(4):1075-84.
Zhang et al. Impacts of Gut Bacteria on Human Health and Diseases. Int J Mol Sci. 2015 Apr; 16(4): 7493–7519.
Zhang et al. Meta-analysis of randomized controlled trials of the effects of probiotics on functional constipation in adults. Clin Nutr 2020 Oct;39(10):2960-2969.
World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. Probiotics and prebiotics. February 2017.
